II.BÖLÜM- ELEKTRONİK TİCARETİN ETKİLERİ VE FAYDALARI
E-Ticaret ekonomik bir olgu gibi
algılansa da sosyal ve kültürel alanlarda da etkiler
oluşturmaktadır. E-Ticaretin; birey, firmalar ve toplum
üzerinde farklı etkiler oluşturduğu görülmektedir. Müşteri
beklentilerinin pazarı yeniden tanımladığı veya yeni
pazarlar oluşturduğu koşullara E-Ticareti benimseyen
firmalar, daha hızlı uyum sağlamakta ve rekabet konusunda
avantaj elde etmektedir. Bireylere ise alışveriş, bilgi ve
hizmetlere erişim, kamu ile etkileşim konularında fiziki
uzaklık ve zaman kısıtlarını ortadan kaldıran yeni yollar
sunulmaktadır. E-Ticaret ile iş süreçleri kısalacak,
günlük işlerin takibi daha kısa zaman alacak, maliyetler
azalacak ve verimlilik artacaktır. Bütün bunların,
insanların iş dışında boş zamanlarını artıracağı
düşünülmektedir. Bu yönüyle elektronik ticaretin hem
ekonomik hem de sosyal etkileri olacağı düşünülmektedir.
2.1.
ELEKTRONİK TİCARETİN EKONOMİK HAYATA ETKİLERİ
Elektronik ticaretin ekonomik hataya
getirdiği etkileri tek bir başlıkta toplamak zor
olmaktadır. Elektronik ticaret, ekonomik hayatın hemen
hemen her dalını etkilemekte ve büyük değişimlere neden
olmaktadır. Ancak, bu değişimden iş yaşamının bazı
birimleri daha fazla etkilenmektedir.
2.1.1. E-Ticaretin Ekonomik Hayatta Etkilediği Faaliyetler
E-Ticaretin ekonomik hayatta etkilediği
faaliyetleri şu şekilde sıralayabiliriz;
· Pazarlama, satış ve promosyon,
· Ön satış, taşeronluk, tedarik,
· Finansman ve sigorta,
· Ticari işlemler: sipariş, teslimat ve ödeme,
· Servis ve bakım,
· Ortak ürün geliştirme ve çalışma,
· Kamu ve özel hizmetleri kullanma,
· Kamu ile ilgili işlemler: vergi, gümrük, vb.
· Teslimat ve lojistik,
· Kamu alımları,
· Muhasebe,
· Elektronik ortamdaki ürünlerin otomatik ticareti,
· Anlaşmazlıkların çözümü.
2.1.2. E-Ticaretin Getirdiği Değişimler
Elektronik ticaretin şimdiden beş alanda
köklü değişimlere yol açacağı beklenmektedir.
a) E-Ticaret, pazaryerini
dönüştürmektedir, pazaryeri nesnel bir düzlemden sanal bir
düzleme taşımaktadır. Pazar yerinin değişmesi tek başına
önemli sayılmayabilir, ancak bununla birlikte alışveriş
yöntemleri tümüyle yeni bir biçim almaktadır. Alıcı-satıcı
ilişkisinin değişik yöntemleri tümüyle yeni bir biçim
almaktadır. Alıcı-satıcı ilişkisinin değişik bir düzleme
taşınmasıyla birlikte önce geleneksel aracılık
kalkacaktır. Bunu alışverişin yeniden örgütlenmesi,
ticarete bağlı hizmetlerin yeni biçimde sürdürülmesi ve bu
işlevleri gerçekleştirecek becerili insan gücü
yetiştirilmesi izleyecektir. Bunlar, pazaryerinin
dönüşümünün en temel noktalarıdır.
b) E-Ticaret, alım-satımı ve buna bağlı
işlemleri hızlandırıcı ve yaygınlaştırıcı bir etki
yapmaktadır. Özellikle işletmeler arasında elektronik veri
değişim sistemlerinin gelişmesiyle, daha doğrusu
teknolojik alt yapı gelişmelerine bağlı olarak, ekonomik
işlemlerin hız-yaygınlık süreçleri de gelişmektedir.
c) E-Ticaret ekonominin işleyiş
yoğunluğunu artırmaktadır. Gerek büyüklü küçüklü
işletmeler, gerekse işletmelerle tüketiciler arasındaki
ekonomik ilişkiler e-ticaret ile pekiştirilmektedir.
Yalnız çok büyük firmaların değil, küçük mal ve hizmet
üreticilerinin ve daha önemlisi tüketicilerin dünya
ölçeğinde iş görmesi sağlanmakta, coğrafi ve ekonomik
sınırlar, henüz tümüyle ortadan kalkmasa da, başta
finansal işletmeler olmak üzere bir çok alanda önemli
ölçüde daralmaktadır.
d) Açıklık, e-ticaretin gerek teknolojik
gerekse düşünsel bakımdan ana özelliğidir. Mülkiyete bağlı
gizlilik konusu olmayan işlemlerin ve verilerin, özellikle
iki kesime, işletmenin alıcı ve satıcı olarak iş yaptığı
firmalara ve tüketicilere açık olması e-ticaretin
temelidir. Açılma sürecinin belirli ilke, kural ve
standartlara bağlanması gerekir. Bu çerçevede, açılmanın
en olumlu yanı rekabeti güçlendireceği beklentisidir; en
olumsuz yanı da olası saldırıları ve bunun engellenmesi ya
da özel alanın korunmasıdır.
e) E-Ticaret, zaman kavramını altüst
etmektedir. Zamanın göreli önemini değiştirmektedir.
Bilindiği gibi, ekonomiye ilişkin hemen tüm veriler ve
değişkenler zamana bağlı tanımlanır. Üretim, verimlilik,
kar, ücret vb. kavramların anlam ifade etmesi için gün, ay
, yıl gibi belirli bir süre ile birlikte belirtilmeleri,
anlaşılır olmaları gereklidir. Bu anlayışın temelinde
etkinlik ve verimlilik yatar. Daha kısa sürede ve ne az
gider ya da masrafla sonuç alınması ekonomik faaliyetlerin
esasıdır ve doğal olarak zaman kavramıyla tanımlanır.
E-Ticaret, iş ve işlem sürelerini en aza indirmekte, kimi
durumlarda ortadan kaldırmaktadır.
2.1.3. E-Ticaretin Sağladığı İmkanlar
Elektronik ticaret, bilgi, ürün veya
hizmet satın alma ve satma faaliyetlerinin bilgisayar
ağları kanalıyla gerçekleştirilmesinin yanısıra; sunulan
bilgi, ürün veya hizmet için talep yaratma (pazarlama),
satış öncesi ve sonrasında müşteri desteği verme ve de
ticari kurumlar ile müşteri arasındaki ticari ve lojistik
iletişimi yine küresel bilgisayar ağları kanalıyla
sağlamada karşımıza çıkmaktadır.
Elektronik ticaret, internet üzerinde
sunulan bilgi, ürün ve hizmetlere dünyanın her yerinden
anında erişim imkanı sağlamaktadır. Elektronik ticaret'in
24 saat 7 gün çalışabilen altyapısı, alışverişi
kısıtlayıcı zaman problemlerini ortadan kaldırmaktadır.
Çoklu ortam araçlarının sadece ticari
uygulamalarda değil; eğitim ve sağlık gibi kamu
hizmetlerinin etkinleştirilmesi ve yaygınlaştırılmasında
da kullanılabileceği göz önüne alındığında, elektronik
ticaretin yalnızca iş dünyası değil, tüm toplumu
ilgilendiren bir olgu olduğu görülecektir. Bu itibarla
elektronik ticaret, bilgi toplumuna geçişi sağlayan yeni
iş ve yaşam biçimi olarak karşımıza çıkmaktadır.
Elektronik ticaret bunun yanında,
ekonomik hayatta olumlu değişikliklere de yol açar.
Elektronik ticaret sayesinde;
a) Pazaryeri tüm dünyaya açıldığı için
doğal olarak rekabet artar. Bunun sonucu olarak satın alma
maliyetleri düşer.
b) Rekabet piyasa fiyatlarını mümkün olduğunca aşağıya
çeker, tüketici açısından daha ucuz, kaliteli ve sürekli
mal tedariki imkanı doğar.
c) Elektronik ticaret sistemi arkasında
kurulacak bilgisayar sistemi ile stok takibi daha etkin
bir şekilde yapılır, stok maliyetleri azalır.
d) Tüketici pazarda çok değişik
ürünlerle ve fiyatlarla karşılaştığı için aktif alıcı
durumundadır. Tüketici talebi uygun fiyatlar dolayısıyla
yükselir.
e) Satış ve stok bilgilerinin kesinliği,
üretimin planlamasını ve ihtiyaçların belirlenmesini
kolaylaştıracağından, üretimin verimi artar, süresi
azalır.
f) Hizmet sektörünün ticaretin içinde
direk yer alıyor olması, tüketici için daha verimli ve
etkili müşteri servisi sağlar.
g) İşletme için maksimum faydanın
hesaplanması ile gereksiz harcamalara son verilir. Satış,
pazarlama ve dağıttım maliyetleri azalır.
h) Global bir ortamda fiyatların kolay
dalgalanmayacağı düşünülürse, fiyat dalgalanmalarından
doğan enflasyon üzerinde azaltıcı etkisi olur.
i) Bilgi ve iletişim teknolojileri
kullanıldığı için daha güvenli ve hızlı bilgi değişimini,
etkin bir şekilde ürünlerin tanıtılmasını, Pazar
taleplerindeki değişimlere hızla uyumu sağlar.
j) İşlemlerin çok kısa bir sürede
tamamlanması ile ilgili bilgi tekrarı önlenir ve ticaretin
kolaylaştırılması, etkinleştirilmesi sağlanır.
k) Ulusal ve uluslararası ticaretin çok
daha hızlı güvenilir ve ayrıntılı olarak izlenmesiyle iç
ve dış ticaret politikalarının daha sağlıklı bir şekilde
belirlenmesini, ticari faaliyetlerin tabana yayılarak,
ticaretin geliştirilmesini ve küreselleştirilmesini,
uluslararası ticaretten daha fazla pay alınmasını sağlar.
2.1.4. E-Ticaretin Yönetime Etkileri
Elektronik ticaret ve özellikle de
İnternet, firmaların iş yapma şeklini de değiştirmektedir;
Elektronikleşme: Bilgilerin
elektronik ortamda tutulması ile, herhangi birisi,
herhangi bir zamanda herhangi bir yerden ihtiyaç duyduğu
bilgiye bir başkasına gerek kalmadan ulaşabilmektedir.
Fiyat listeleri, sipariş formları, tanıtım filmleri, vb.
materyaller firmanın servis bilgisayarından intranet
aracılığı ile güncel olarak erişilebilmektedir.
Hareketlilik: İnternet
teknolojisi, kişilere bulundukları yerden bağımsız olarak
bilgiye erişim imkanı sunmaktadır. Müşterilerine destek
vermek için seyahat eden çalışanlarının, ihtiyaç duyduğu
bilgiye herhangi bir zamanda herhangi bir yerden güncel
olarak ulaşabilmesi, firmanın müşterilerinin ihtiyaçlarına
cevap vermedeki performansını artırmaktadır.
Çabukluk:
İş adamları, güncel bilgilere gece veya gündüz istedikleri
zaman ulaşabilmektedir. İş ortağının veya firmasının web
sitesine ulaşarak son fiyat listesine, üretim rakamlarına,
malların çıkış tarihine kolaylıkla erişebilmektedir.
Çalışma Grupları:
İnternet, verinin paylaşımına ve
çalışanların işbirliği yapmasına da altyapı sunmaktadır.
Firmalar, haber grupları, konuşma odaları, vb. araçlar ile
değişik coğrafi yerlerdeki çalışanlarını biraraya
getirerek çalışma grupları oluşturabilmekte,
müşterilerinin önerilerini değerlendirebilmektedir.
2.1.5. E-Ticaretin Reklamcılığa ve Pazarlamaya Etkileri
İşletmeler açısından sanal pazarlamanın
birkaç ayrı yönden avantajı bulunmaktadır.
Etkileşimli Elektronik Pazarlama:
İşletmeler, etkileşimli olarak ses, görüntü unsurlarını da
kullanarak hazırlayacakları sanal mağazalarda müşteri ile
karşılıklı etkileşim içerisinde satışlarını
yapabilmektedir.
Etkin ve Hızlı Müşteri Talepleri
Yönetimi: Sanal ortamda yapılan alışveriş hangi
müşterinin hangi mala talep duyduğu yönünde bir veri
tabanı oluşturulmasına imkan sağlamaktadır. Bu kapsamda
işletmeler müşteri taleplerini veya satış reyonlarını
yönlendirme şansını elde edebilmektedir.
E-Ödeme İmkanı: Elektronik
ortamda ücretin ödenmesi ve alışverişin elektronik ortamda
tamamlanması, işletmeler açısından lojistik altyapıda
tasarruf yapılması açısından avantaj olarak
değerlendirilmektedir.
Etkileşimli Tedarik Zincir Yönetimi:
İşletmelerin nereye, ne kadar, hangi tarihte ürün veya
hizmet sağlamaları gerektiğinin kararı ve bunun
yönetiminin elektronik ortamda alıcı ve satıcılar arasında
etkileşimin sağlanması bir avantaj oluşturmaktadır.
Etkileşimli Stok Yönetimi:
İşletmelerin tedarik yönetimlerinin bir başka yönü de stok
yönetimidir. Dolayısıyla etkileşimli olarak hangi üründen
ne kadar ve hangi süreyle stok bulunduracağının yönetimi
de elektronik ortamda gerçekleştirilebilmektedir.
Bankacılık ve Sigortacılık
Hizmetlerinde Etkinlik ve Hız: Bu tür hizmetlerde
sonuca hızlı erişilmesi, alışverişin hızlı bir şekilde
tamamlanması taraflara zamandan tasarruf sağladığı gibi
hizmetin etkinliğini de artırmaktadır.
Sanal Anket ve Kamuoyu:
Elektronik ortamda alışveriş yapan kesim ile hızlı ve
etkin bir şekilde anket yapılıp hizmetin yönlendirilmesi
ve istenilen kapsamda kamuoyu oluşturulması da mümkündür.
Birebir Pazarlama: Elektronik
pazarlamada doğrudan tüketiciye hitap ederek birebir
pazarlama yapma imkanı bulunmaktadır.
Ancak E-Ticaretin yaklaşık üç yıllık
geçmişinde büyük bir gelişme ile yaygınlaştığı bilinmekle
beraber, birtakım zorlukları içerdiği de gözlenmektedir.
Bunlar;
· İşletmelerin, değişen pazar koşullarına uyum
sağlayamaması,
· Ayıplı ürün teslimi sonucu şirketlerin ürünü yenilemede
lojistik güçlükle karşılaşması,
· İşletmelerin hızlı gelişen teknolojik altyapıya uyum
sağlayamaması,
· İşletmelerin ürün geliştirmede yetersiz kalmaları,
· İşletmelerde, ürün dağıtım amaçlı oluşturulan kanalların
lojistik olarak yetersiz kalmaları
şeklinde özetlenebilir.
2.1.6. E-Ticaretin Alıcılar ve Satıcılar Açısından
Faydaları
İnternet çağının başlamasıyla birçok iş
modeli değişime uğramaya başlamıştır. İnternet'le birlikte
ortaya çıkan yeni şirket yapısı ve pazarlama anlayışı,
tüketiciye yönelik ve şirketler arası ticarete farklı bir
boyut getirmiştir. Çarpıcı gelişmelerin gözlemlendiği
elektronik ticaret; ürün, bilgi veya hizmet satın alma
faaliyetlerinin internetin de dahil olduğu bir çok kanla
aracılığı ile gerçekleştirilmesi anlamına gelmektedir.
Bankalar ise ticaret yapma şekillerini internete taşıyan
firmaların ödeme işlemlerine aracılık etmektedirler.
Büyük ve farklı kitlelere ulaşımın
sağlandığı, maliyetlerin düştüğü, aktif pazarlama ve ucuz
tanıtımın yapılabildiği bu dinamik uygulamada ülke
sınırları da ortadan kalkmaktadır. Dünyada elektronik
ticaretin en yaygın olduğu sektörler arasında elektronik,
finans, parekendecilik, enerji ve turizm yer almaktadır.
Araştırmalara göre 2003 yılında online ticaretin yüzde
77'sinin şirketler arası olması beklenmektedir. Dünyada
şirketler arası elektronik ticaret hacmi 1998 yılında 74
milyar dolar iken, 2003 yılı tahminleri 1.5 trilyon
dolardır. 1999 Kasım ayı itibari ile Amerika'daki
KOBİ'lerin üçte birinin internete yer aldığı ve bunların
yüzde 57'sinin elektronik ticaret yaptığı açıklanmıştır.
Bunun yanında internet üzerinden yapılan
parakende ticaretin alıcı ve satıcılar açısından sağladığı
faydaları şöyle gruplandırabiliriz:
Satıcılar açısından;
· Yeni bir satış kanalıdır.
· İyi bir reklam aracıdır.
· Değişimlere hızlı uyum sağlayabilme imkanı vardır.
· Mekan ve yer sınırı olmayan bir ortamda kuruludur.
· Hızlı ve yer sınırı olmayan bir ortamda kuruludur.
· Ürün satışlarının artırılması daha kolaydır.
· Birebir pazarlama imkanı bulundurur.
· Minimum işletim giderleri sağlar.
· Yeni müşteri potansiyeline her zaman açıktır.
· Binlerce ürün için satış imkanı vardır.
· Birebir müşteri ilişkileri yürütebilir.
· Stok maliyetleri azalır.
Alıcılar açısından;
· Evden çıkmadan alışveriş imkanı sağlar.
· Ulaşım için harcanan giderler azalır.
· Ürün çeşitleri daha rahat görülebilir.
· En uygun ürünü bulma şansı artar.
· Zaman kaybı azalır.
· Ürün ile ilgili daha rahat bilgi alınabilecek bir
ortamdır.
2.1.7. Gelişme Yolundaki Ülkelerin (GYÜ) E-ticaretten
Sağlayabilecekleri Yararlar
E-ticaret, gelişme yolundaki ülkeler
açısından uygun rekabet ortamına karşı engellerin
azaltılması ya da giderilmesi için uygun bir araç
olmasının yanısıra, yapısal esneklerinden dolayı her ülke
ekonomisi için vazgeçilmez olan küçük ve orta boy
işletmelerin desteklenmesi açısından da büyük imkanlar
sunmaktadır.
E-ticaret, her şeyden önce belirli mal ve hizmetlerin
sağlanmasında "pazara yakın olma" unsurunu şirketler için
bir avantaj olmaktan çıkarmaktadır. Elektronik iletişim
ile azaltılan işlem yapma ve taşıma/nakliye maliyeti, hem
ulusal hem de uluslararası piyasalarda mal ve hizmet
ticaretinin yapısını değiştirmektedir. Elektronik ortamda
sağlanma özelliği bulunmayan fiziksel mallarda dahi,
e-ticaret bazı kolaylıklar sunmaktadır. Söz konusu
malların üretiminde kullanılacak yatırım malı, hammadde ve
ara malların en uygun maliyetle tedariki, sağlayıcıların
envanter bilgilerine en kısa zamanda ulaşım, otomasyonla
sağlanan tedarik sistemleri, üretilen malların dağıtımında
(ulusal düzeyde nakliyecilerle iletişim, uluslararası
düzeyde gümrük otomasyonu) ve pazarlamasında en uygun
dağıtım kanallarının ve pazarlama imkanlarının
belirlenmesi gibi çeşitli kolaylıklar, fiziksel malların
el değiştirmesinde e-ticaretin sağladığı olanaklardan
bazılarıdır.
E-ticaretin GYÜ'ler açısından
sağlayacağı yararları, iki açıdan incelemek mümkündür.
Bunlardan birincisi şirketler açısından sağlanacak
yararlar, ikincisi ise hükümetler ya da kamu yönetimi
açısından sağlanacak yararlardır. Aslında bu sayılanlar,
sadece GYÜ'ler için değil tüm ülkeler için geçerlidir.
Ancak, e-ticaretin gelişmesini destekleyen bir GYÜ'de, bu
gelişme ile birlikte hem şirketler hem de genel ekonomi
açısından yeni yapısal düzenlemelerin de
gerçekleştirileceği öngörüldüğünden, GYÜ'lerin
e-ticaretten sağlayacakları yararların gelişmiş ülkelere
nazaran daha büyük olacağı sonucuna varılabilir.
E-ticaret, yeni kurulmuş ya da az
miktarda yatırım ve işletme sermayesi ile piyasaya
girmekte olan şirketler açısından, büyük şirketlere
sağladığı avantajların aynısını sağlar. Gelişmiş bir
e-ticaret altyapısı, piyasaya ilişkin tüm bilgilerin hem
sağlayıcılar hem de tüketiciler tarafından bilindiği ideal
rekabet koşullarına yakın bir ortam yaratmayı
hedeflediğinden, GYÜ'lerde uygun rekabet ortamının
kendiliğinden oluşmasında rol oynayacaktır. Özellikle
piyasaya erişim konusunda zorluklar yaşayan küçük ve orta
ölçekli işletmeler, söz konusu engeli daha kolay
aşabileceklerdir.
Bilgiye hızlı ve ucuz erişimin
yararlarının ve buna duyulan ihtiyacın her gün daha çok
hissedildiği mevcut dünya koşullarında, e-ticaret kamu
yönetimi açısından da yeni imkanlar sunmaktadır. Kamunun,
vatandaşlarla ya da özel sektör birimleriyle ilişkileri
giderek daha karmaşık hale gelmektedir. Vatandaşlık
bilgilerinin saklanması ve işlenmesi, kamu alımlarının
yönetimi, vergi tahsilatı, sağlık ve sosyal güvenlik ile
ilgili işlemlerin yürütülmesi gibi kamu uygulamalarında
e-ticaret altyapısı kamu kuruluşlarının işini
kolaylaştırmaktadır. Kamu alımlarının elektronik
ortamlarda yapıldığı ülkelerin sayısı hızla artmaktadır.
Böylece, maliyetler düşürülmekte, işlemlerin daha hızlı ve
şeffaf olması sağlanmaktadır.
Gelişme yolundaki ülkeler, e-ticaret
konusunda hazırlıklarını ne kadar erken başlatırlarsa
kazançları da o oranda artacaktır. Aksi takdirde, dünya
ticaretinin gelişmiş ülkelerden diğerlerine doğru akışı
daha da belirginleşecektir. Gerekli açık ağ erişim
altyapısını, idari ve yasal düzenlemeleri yakın dönemde
gerçekleştiremeyen, insan gücünün nitelik ve niceliğini,
söz konusu açık ağda işlem yapacak düzeye çıkaramayan
toplumlar e-ticaret konusunda da geride kalacaklardır.
Dolayısıyla, başlangıçta maliyetli gözüken gerekli teknik
ve idari altyapıyı kuramayan ülkelerin ekonomik ve sosyal
kayıpları söz konusu başlangıç maliyetinden çok daha fazla
olacaktır.
GYÜ'lerin e-ticaretten
sağlayabilecekleri faydalar hakkında bütün olarak,
eksiksiz bir değerlendirme yapmak mümkün değildir. Bunun
başlıca nedeni, henüz gelecek için yapılan öngörülerin
büyük oranda, tam olarak belirgin olmayan istatistiklere
ve varsayımlara dayandırılmasıdır. Bununla birlikte söz
konusu yararların, özet olarak aşağıda sayılan hususlar
olması beklenmektedir:
1) Piyasalarda faaliyet gösteren mevcut
firmalar arasında fırsat eşitliğini sağlayan ve
dolayısıyla kaynak dağılımını düzenleyen, uygun rekabet
ortamının oluşmasını kolaylaştıran açık ve serbest piyasa
şartları daha çabuk yerleştirilebilecektir.
2) Bilgiye erişimin ve hızlı karar
almanın kritik olduğu mevcut dünya koşullarında,
firmaların ticari faaliyetlerinde esneklik sağlanacak ve
doğru karar alma olasılığı artacaktır.
3) E-ticaretin gelişmesi için yapılacak
düzenlemeler, birçok konuda yapısal reform niteliğindedir.
İletişim altyapısının serbestleştirilmesi, fikri ve sınai
hakların korunması, uygun rekabet ortamının
oluşturulmasında sağlanan kolaylıkların yanısıra, vergi
tahsilatı, vatandaşlık işleri, gümrük prosedürü, kamu
alımları vb. hizmetlerin elektronik olarak sağlanması kamu
yönetiminde de yeni olanaklar getirecektir.
4) Özellikle küçük ve orta ölçekli
firmaların yurt dışı pazarlara erişimi için gerekli ortam
yaratılarak, GYÜ'lerin dış ticaret dengesinde iyileşmeler
sağlanacaktır.
5) Geleneksel yöntemlerle
gerçekleştirilen ticari faaliyetlerin bazıları için
(özellikle hizmet sektöründe) daha hızlı, güvenilir ve
ucuz araçlar sağlandığından, söz konusu ticari
faaliyetlerde ve giderek ekonominin bütününde genel fiyat
seviyesinin düşmesine imkan verilecektir.
(Kaynak: "ELEKTRONİK TİCARET: GELİŞME
YOLUNDAKİ ÜLKELER İÇİN İMKANLAR ve POLİTİKALAR", Murat
İnce, DPT, Mart, 1999)
Elektronik ticaretin ekonomik hayata etkilerini özetlemek
gerekirse, OECD tarafından üye ülkelerde 1998 ortalarında
yürütülen ve 1999'da yayınlanan araştırmaya bakmak yeterli
olur. Bu araştırmaya göre e-ticaret;
· İşletmelerarası rekabeti
artırmaktadır,
· İşletmelerde genel maliyetleri düşürmektedir,
· Maliyetler fiyatlara yansımaktadır,
· Tüketici açısından ürün seçenekleri artmaktadır,
· Yukarıdaki (c) ve (d) bendindeki faktörler ile pazar
gücünün tüketiciye geçmesi sağlanmaktadır, "aracısızlaşma"
veya "yeni fonksiyonlar üstlenen aracılar" oluşmaktadır,
· Siber aracılar oluşmaktadır,
· Hayatı kolaylaştırmaktadır; 7 gün 24 saat (7x24) çalışma
prensibi ile sürekli ticaret ve alışveriş imkanı
sunmaktadır,
· 7x24 prensibi ile açık olan mağazalar, aracıların da
fonksiyon değiştirmesi ile ürün fiyatlarını 10'a 1
seviyesinde ucuzlatmaktadır,
· Halen firma-firma arası %90 firma-tüketici arası %10
civarında olan oranın, teknolojik altyapının gelişmesi ve
tüketiciye daha kolay ulaşılması ile, firma-tüketici
lehinde yükselmesi beklenmektedir,
· Telekomünikasyon alt yapısındaki gelişmeler, ucuz
PC'ler, kablo TV, telefon hatları, vb. altyapı gelişmeleri
ile KOBİ'lerin doğrudan evdeki tüketiciye satış yapması ve
pazarını genişletmesi tahmin edilmektedir,
· E-Ticaretin yaygınlaşmasındaki teknik ve felsefi
niteliğin "şeffaflık" ve "açıklık" olduğu
belirtilmektedir,
· "Açıklık" tüketicinin pazar gücünü artırmaktadır, fakat
kişisel bilgilerin toplanmasıyla aleyhte kullanılabilecek
bir veri tabanı yaratmaktadır,
· E-Ticaret ile zamanın göreli önemi değişmektedir, pazara
coğrafi olarak yakın olmanın önemi ortadan kalkmaktadır,
· Firma tedarik/zincir yönetiminde düzenli bir planlama
ile maliyetler düşürülmektedir (ABD'de bu konuda %15-20
tasarruf edilmiş durumdadır),
· Web tabanlı pazarlama ve siparişi online geçmek de
işletme lehine verimliliği artırmaktadır,
· Sipariş alma, alındı makbuzu, fatura tutarlılığı vb.
izlemede yapılan hatalar E-Ticaret ile düşmektedir,
böylece genel maliyetler azalmaktadır,
· Pazar yapısını değiştirmektedir,
· Firmanın iş organizasyonu ve modelleri değişmektedir
Şeklinde özetlenmektedir.
Tablo 2: E-Ticaret İle
Tahmini Tasarruflar
ENDÜSTRİ |
TASARRUF ORANI (%) |
ENDÜSTRİ |
TASARRUF ORANI (%) |
Uzay, Makine Endüstrisi |
11 |
Sağlık |
5 |
Kimyasal ürünler |
10 |
Hayat Bilimleri |
12-19 |
Kömür Endüstrisi |
2 |
Metal/Makine Endüstrisi |
22 |
İletişim |
5-15 |
Medya ve Tanıtım |
10-15 |
Bilgi Teknolojileri |
11-20 |
İşletme/Bakım/Onarım |
10 |
Elektronik Parçalar |
29-39 |
Benzin ve Gaz |
5-15 |
Gıda Katkı Maddeleri |
3-5 |
Kağıt Endüstrisi |
10 |
Orman Ürünleri |
15-25 |
Çelik Endüstrisi |
11 |
Havayolu Taşımacılığı |
15-20 |
|
2.2.
ELEKTRONİK TİCARETİN SOSYAL HAYATA ETKİLERİ
Elektronik ticaretin getirdiği çabukluk
ve kolaylık sayesinde, sosyal hayattaki birçok işlem de
kolaylaşmaktadır. Çoklu ortam araçlarının sadece ticari
uygulamalarda değil; eğitim ve sağlık gibi kamu
hizmetlerinin etkinleştirilmesi ve yaygınlaştırılmasında
da kullanılabileceği göz önüne alındığında, elektronik
ticaretin yalnızca iş dünyası değil, tüm toplumu
ilgilendiren bir olgu olduğu görülecektir. Bu itibarla
elektronik ticaret, bilgi toplumuna geçişi sağlayan yeni
iş ve yaşam biçimi olarak karşımıza çıkmaktadır.
E-Ticaret, ekonomik bir olgu olmasına
karşı piyasanın küreselleşmesi neticesinde,
organizasyonların bilgi temelli yapıya geçmelerini ve
böylece ekonominin bilgi temelli yapı esasına
dayandırılmasını getirmekte ve bunun sonucunda, eğitim,
kültür, sağlık gibi alanlarda yaygınlaşarak sosyal
politikalar üretilmesini zorunlu kılmaktadır.
Farklı gelir gruplarının E-Ticarete
geçişte eşit avantaja sahip olmalarını sağlamak üzere
eğitim, sağlık ve kültür alanında ucuz Internet erişimleri
sağlanması ve Internet'in sunduğu imkanlardan toplumun her
kesiminin eşit oranda faydalanma imkanının altyapı ve
ortam açısından oluşturulması gerekmektedir. |